ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΙΑΣ
Πριν μιλήσουμε για την ιστορία της ταχυδακτυλουργίας, θα πρέπει να αναφέρουμε τι ορίζεται ως ταχυδακτυλουργός. Ως ταχυδακτυλουργός ή θαυματοποιός, ορίζεται ο εκτελών ψεύτικα “θαύματα”, με τεχνικά μέσα, καθώς και χειροπρακτική δεξιοτεχνία, με απώτερο σκοπό την ψυχαγωγία του κοινού του. Διεθνώς η ταχυδακτυλουργία αναφέρεται με την αγγλική λέξη magic, η οποία και προέρχεται από την ελληνική λέξη μαγεία, ή Illusion (οφθαλμαπάτη). Φαίνεται πως προήλθε από την περσική λέξη magu, που ήταν η ονομασία των αρχαίων Περσών ιερέων και υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια των πολυετών πολέμων μεταξύ Ελλήνων και Περσών, με τη λέξη μάγος. Εδώ, πρέπει να διαχωρίσουμε τη τέχνη της ταχυδακτυλουργίας από την μαύρη, λευκή ή άλλου είδους μαγεία, που αναφέρεται στα μεταφυσικά – παραφυσικά φαινόμενα.
Στην Ελλάδα, μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, η τέχνη της ταχυδακτυλουργίας αναφερόταν ως θαυματοποιία και οι ταχυδακτυλουργοί, ως θαυματοποιοί, καθώς στα μάτια του κόσμου, ποιούσαν μικρά ή και μεγαλύτερα “θαύματα”! Με την πάροδο του χρόνου όμως, μετά τα μέσα του 20 ου αιώνα, παγιώθηκε η χρήση της λέξης ταχυδακτυλουργός. Είναι σύνθετη λέξη, προερχόμενη από τίς λέξεις ταχύς και δάκτυλο, θέλοντας να υποδηλώσουν κάποιον, ο οποίος χρησιμοποιεί γρήγορα, αλλά και ευέλικτα τα δάκτυλά του. Αντιστοίχως, διεθνώς χρησιμοποιούνται οι λέξεις prestidigitator (ταχυδακτυλουργός) ή manipulator (χειροπράκτης).
Η ιστορία της ταχυδακτυλουργίας, χάνεται στα βάθη των αιώνων, ενώ είναι από τις αρχαιότερες παραστατικές τέχνες στο κόσμο, μαζί με το θέατρο και το θέατρο σκιών. Έχουμε στοιχεία και εικόνες ψυχαγωγικών παραστάσεων από “μάγους” στην αρχαία Κίνα, που χρονολογούνται ίσως άνω των 2.500 ετών! Αναφέρεται δε, πως οι κινεζικοί διαπερατοί κρίκοι, και οι κούπες με τα μπαλάκια, είναι ίσως τα αρχαιότερα ταχυδακτυλουργικά κόλπα που γνωρίζουμε. Επίσης ταχυδακτυλουργικά κόλπα, φαίνεται να χρησιμοποιούντο για αρχαίες θρησκευτικές τελετές, ώστε να δίνεται μία αίγλη και ένα μυστήριο στη τελετή, χωρίς όμως να αποκαλύπτεται η αλήθεια.
Στη διάρκεια του χρόνου, από την αρχαία Ελλάδα και την Ρώμη, καθώς και μεταγενέστερα, φαίνεται πως η τέχνη της ταχυδακτυλουργίας είχε με διάφορους τρόπους διεισδύσει στο τομέα της ψυχαγωγίας. Μέχρι δε, το 17 ο αιώνα είχε αρχίσει να παίρνει τη μορφή καλλιτεχνικής παράστασης, κυρίως από πλανόδιους καλλιτέχνες, ως μονάδες, είτε για την ψυχαγωγία των βασιλέων ή αυλικών, είτε με τη συμμετοχή τους σε κάποιο είδος τσίρκου, αν και πολλές φορές, το κοινό λόγω της αδυναμίας του να εξηγήσει τα παρουσιαζόμενα κόλπα, είχε τη τάση να κατατάσσει τους ταχυδακτυλουργούς στους σατανιστές ή κατέχοντες δαιμονικές δυνάμεις.
Και ενώ σιγά – σιγά οι παραστάσεις “μαγείας” είχαν αρχίσει να οργανώνονται σε μικρά θεατρικά δρώμενα, ένας Γάλλος ωρολογοποιός έμελλε να είναι ο πατέρας και θεμελιωτής της σύγχρονης μαγείας. Ο Jean Eugene Robert – Houdin, με την ικανότητά του να κατασκευάζει ιδιαίτερες μηχανές κατάφερε να δημιουργήσει πρωτοποριακά για την εποχή εφέ, τα οποία άρχισε να τα παρουσιάζει, υπό μορφή θεατρικής παράστασης, στο δικό του μαγικό θέατρο στο Παρίσι. Η φήμη του, έγινε τόσο μεγάλη, ώστε πλειάδα καλλιτεχνών όπως ο John Henry Anderson ανοίγοντας το δικό του θέατρο στο Λονδίνο, o Alexander Herrmann, o NJ Makelyne, Howard Thurston κ.α., θέλησαν να ακολουθήσουν τα βήματά του και να τον μιμηθούν. Όλοι τους δημιούργησαν αξιοθαύμαστα κόλπα, πρωτοποριακά για την εποχή τους και έγιναν διάσημοι γι’ αυτά. Χρόνια αργότερα, ο Ούγγρος Erik Weisz, μεγάλος θαυμαστής της κληρονομιάς του Houdin, αποφάσισε να ακολουθήσει τα βήματά του αλλά και να εξελίξει τη τέχνη, δίνοντας έναν δραματικό τόνο κινδύνου και αγωνίας στις παραστάσεις του. Προς τιμήν του μεγάλου Robert Houdin, αποφάσισε να υιοθετήσει το όνομα Harry Houdini και να γίνει ένας από τους διασημότερους ταχυδακτυλουργούς στην ιστορία της τέχνης. Δυστυχώς, έφυγε από τη ζωή αρκετά νωρίς, καθώς τραυματισμένος όντας και παρά τις έντονες πιέσεις της συζύγου του, αρνήθηκε να αναβάλλει τη παράστασή του εκείνη τη μέρα, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του, κατά την διάρκεια ενός πολύ δύσκολου κόλπου απόδρασης, μέσα από ένα ενυδρείο με νερό, όταν λόγω των έντονων πόνων, δεν κατάφερε τελικά να λυθεί. Η κληρονομιά του όμως ήταν ήδη πολύ μεγάλη και οδήγησε την τέχνη σε νέους δρόμους.
Εδώ να σημειώσουμε, πως την εποχή εκείνη, οι ταχυδακτυλουργοί έμελλε να γίνουν και οι σύμβουλοι και κατασκευαστές των πρώτων ειδικών εφέ στον τότε πρωτοεμφανιζόμενο Αμερικανικό κινηματογράφο, καθώς κατείχαν τη τεχνογνωσία της οπτικής απάτης, η οποία με τη βοήθεια του κινηματογραφικού φακού, μπορούσε να δημιουργήσει εντυπωσιακά για την εποχή αποτελέσματα. Με τη πάροδο του χρόνου φυσικά οι όροι ανεστράφησαν και οι ταχυδακτυλουργοί εκτός από το να δίνουν, άρχισαν και να “δανείζονται” ιδέες από τη βιομηχανία του κινηματογράφου.
Κατά τη διάρκεια του 20 ου αιώνα, η ταχυδακτυλουργία άρχισε να παίρνει τη σύγχρονη μορφή που γνωρίζουμε. Μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο θρυλικός χειροπρακτικός δεξιοτέχνης Cardini, οι μυθικοί close up magicians Dai Vernon, Ed Marlo, Slydini, οι illusionists Doug Henning, Harry Blackstone και Harry Blackstone jr, το τρομερά δημιουργικό μυαλό του Ricky Jay, ο «πατέρας» της σύγχρονης περιστερομαγείας Channing Pollock και πολλοί άλλοι, έδωσαν μία νέα πνοή στη τέχνη, με μεγάλες θεατρικές παραγωγές και τηλεοπτικά shows.
Και όλα αυτά μέχρι το 1983, όπου ένας Αμερικανός ταχυδακτυλουργός, αποφάσισε να γράψει ιστορία και να δημιουργήσει μία οφθαλμαπάτη που θα ξέφευγε από τα στενά όρια μίας θεατρικής σκηνής, εξαφανίζοντας κάτι πραγματικά μεγάλο, σε ζωντανή τηλεοπτική σύνδεση με το Αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο και ζωντανό κοινό. Εξαφανίζοντας λοιπόν με τη συμμετοχή ζωντανού κοινού, πρώτα ένα μικρό αεροσκάφος (Lear Jet) και δύο χρόνια αργότερα, το Άγαλμα της Ελευθερίας, και παρουσιάζοντας μεταγενέστερα, με μοναδικό τρόπο, πλειάδα ισάξιων και εντυπωσιακών μέγα-οφθαλμαπατών, ο David Copperfield έμελλε να γίνει ο διασημότερος σύγχρονος ταχυδακτυλουργός στο κόσμο μέχρι σήμερα και να εμπνεύσει άλλους μεγάλους καλλιτέχνες όπως οι Criss Angel, David Blane, Kevin James, Dynamo, Franz Harary, Cyril Takayama, Luis De Matos, Penn and Teller κ.α.
Σήμερα πλέον, η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, δίνει στους νέους ταχυδακτυλουργούς τη δυνατότητα να δημιουργήσουν καινούρια κόλπα, ακόμα πιο εντυπωσιακά, όπως για παράδειγμα η βιντεομαγεία, παρουσιάζοντας κόλπα κατά τα οποία ο ταχυδακτυλουργός διαδρά με μία οθόνη ή ένα tablet, κάνοντας αντικείμενα που εμφανίζονται στην οθόνη να «βγαίνουν» από μέσα και να γίνονται πραγματικότητα ή και το αντίστροφο!!!